Ο Θίασος
1992
Ο δίσκος, περιλαμβάνει τη μουσική που έγραψε και επιμελήθηκε ο συνθέτης, για την πολυβραβευμένη στην Ελλάδα και το εξωτερικό ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου “Ο Θίασος” (1975):
Ένας περιοδεύων θίασος διασχίζει την επαρχία παίζοντας την “Γκόλφω”, ανάμεσα στα έτη 1939 – 1952 και η περιπλάνησή του αυτή είναι ταυτόχρονα ένα ταξίδι στην Ελληνική Ιστορία, από τη δικτατορία του Μεταξά και την κατοχή, έως τον Εμφύλιο και την εδραίωση του κράτους της Δεξιάς. Μια ταινία-σταθμός στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου, που θεωρήθηκε μοντέλο πολιτικού σινεμά και συχνά, ανακηρύχθηκε από διάφορες ενώσεις ξένων κριτικών ως η σημαντικότερη ταινία της δεκαετίας του ’70.
Βραβεία και διακρίσεις: 7 βραβεία στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (α’ καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, φωτογραφίας, α’ γυναικείου ρόλου, α’ ανδρικού ρόλου και βραβείο κοινού). Βραβείο FIPRESCI στο Φεστιβάλ των Καννών, επίσης, απέσπασε βραβεία και σε πολλά άλλα φεστιβάλ του εξωτερικού.
Σημείωμα του συνθέτη για τη μουσική του “Θίασου”, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Θούριος”-έκτακτη έκδοση για το “Θίασο”- (13-10-1975):
Η αντιμετώπιση της μουσικής στο “Θίασο” είναι τέτοια ώστε να εξυπηρετεί λειτουργικά τη δράση, έτσι που να μην μπορεί αυτή να προχωρήσει χωρίς τη μουσική. Γι’ αυτό αποκλείστηκε η διακοσμητική χρήση της μουσικής και η χρησιμοποίησή της ως επένδυση με την έννοια της συναισθηματικής υπογράμμισης.
Σε κάθε τόπο και σε κάθε ιστορική στιγμή, η μουσική ενός λαού εκφράζει απόλυτα την κοινωνικοπολιτική του κατάσταση. Έτσι κι εδώ, η πορεία του Θιάσου μέσα στα χρόνια ’39-’52 έπρεπε να σηματοδοτηθεί μουσικά από τα πιο αντιπροσωπευτικά είδη, ενώ παράλληλα να αποκαλυφθεί τι σήμαινε κάθε ένα από αυτά. Μ’ αυτό τον τρόπο, μέσα από την πορεία της μουσικής διαγράφεται η πορεία της ίδιας της Ελλάδας στα χρόνια αυτά. Δικτατορία Μεταξά–Πόλεμος–Γερμανική κατοχή–Αντάρτικο–Δεκέμβρης ’44–Εγγλέζοι–Δεύτερο Αντάρτικο–Αμερικάνοι–Εκλογές 1952.
Στη διάρκεια της ταινίας ακούγονται γύρω στα 35 μουσικά κομμάτια (ελαφρά τραγούδια, εμβατήρια, αντιστασιακά τραγούδια της πόλης, αντάρτικα, ρεμπέτικα, δημοτικά, εγγλέζικα, αμερικάνικα). Κάθε ένα διαλέχτηκε με κριτήρια τού κατά το πόσο το τραγούδι αυτό μπορεί να λειτουργήσει ως σύμβολο του είδους που ανήκει και της κατάστασης που εκφράζει.
Μέσα στην ταινία, η μουσική έχει πάντα συγκεκριμένη προέλευση. Τραγουδιέται από τους ηθοποιούς –έρχεται απ’ το δρόμο– παίζεται από κάποια ορχήστρα. Κάτι άλλο που θα ήθελα να πω πάνω στη μουσική είναι, ότι αυτή παίχτηκε πάντα στους τόπους που γυρίστηκαν σκηνές – συγχρόνως. Μ’ αυτό τον τρόπο υπάρχει μια σωστή αίσθηση του χώρου στον ήχο. Ακόμα, ότι χρησιμοποιήθηκαν μουσικοί απ’ όλη την Ελλάδα, μια που οι ανάγκες απαιτούσαν, ας πούμε μια ορχήστρα πνευστών στα Γιάννενα. Έγινε επίσης, προσπάθεια, οι μουσικοί αυτοί να είναι παλιοί, έτσι που να ‘χουν παίξει τα κομμάτια αυτά στην εποχής τους. (…)
(…) Με όσα είπαμε πιο πάνω, νομίζω ότι μπορεί κανείς να καταλάβει τη μέθοδο με την οποία δουλεύτηκε η μουσική για την ταινία.
Τραγούδια
Πλευρά Α’
«Το έργο που θα σας παίξουμε απόψε…» Γιάννης Φύριος
«Φθινόπωρο του ’39 φτάσαμε στο Αίγιο» Γιάννης Φύριος
«Αύριο το απόγευμα ο Υπουργός Προπαγάνδας του Γ’ Ράιχ…» Βασίλης Τσάγκλος
«Γιατί χαίρεται ο κόσμος» Ύμνος της 4ης Αυγούστου (Ανωνύμου), Χορωδία
«Θα ξανάρθεις» (Κώστα Γιαννίδη-Αλέκου Σακελλάριου), Κυριάκος Κατριβάνος
«Γιατί χαίρεται ο κόσμος» Βαγγέλης Καζάν
«Πότε φεύγεις;» Γρηγόρης Ευαγγελάτος, Πέτρος Ζαρκάδης, Κυριάκος Κατριβάνος
«Καρμέλα» (Ανωνύμου, 1937 – El Paso Del Ebro – Τραγούδι των Δημοκρατικών στον Ισπανικό εμφύλιο πόλεμο), Γρηγόρης Ευαγγελάτος, Πέτρος Ζαρκάδης, Κυριάκος Κατριβάνος
«Una noce rio passo» (Μια νύχτα θα περάσω το ποτάμι), στίχος από την “Καρμέλα”, Γρηγόρης Ευαγγγελάτος
«Γιαξεμπόρε» * (Μουσική: Λουκιανός Κηλαηδόνης –διασκευή πάνω σε παλιό τραγούδι των μπουλουκιών – Στίχοι: Νίκος Γκάτσος, Θόδωρος Αγγελόπουλος, Λουκιανός Κηλαηδόνης), Ο Θίασος
*Γιαξεμπόρε; χαιρετισμός, μαζί και κάλεσμα. Παρφθορά του “Γειά σου αμόρε” που φώναζαν οι Ιταλοί θεατρίνοι και τραγουδιστές –πρώτοι δάσκαλοι του βαριετέ σην Ελλάδα– προς τους θαμώνες των καφέ-σαντάν. Με αυτοσχέδιους στίχους και σχεδόν πάντα την ίδια μουσική, το “Γιαξεμπόρε” πέρασε στα ελληνικά μπουλούκια ως επιθεωρησιακός πρόλογος για την προσέλκυση θεατών πριν από την παράσταση
«Επήρε η μέρα κι η αυγή» «Γκόλφω» (Σπυρίδωνος Περεσιάδου),
α’ πράξη, Τάσος: Κυριάκος Κατριβάνος – Γκόλφω: Εύα Κοταμανίδου
«Εν τω μεταξύ οι Τούρκοι…»* Στράτος Παχής
*Η αφήγηση για το 1922, όπως και παρακάτω για το Δεκέμβρη του ’44 και τη Μακρόνησο, βασίζονται σε αυθεντικές μαρτυρίες, ειδικά μαγνητοφωνημένες για το “Θίασο”
«Μαύρη είν’ η νύχτα στα βουνά» (Παραδοσιακό), Μπάντα
«Αι ιταλικαί στρατιωτικαί δυνάμεις…» (Πρώτο ελληνικό ανακοινωθέν για την κήρυξη του πολέμου), Στράτος Παχής
«Κορόϊδο Μουσολίνι» (Ιταλικό παραδοσιακό τραγούδι -La Campagnola- ελληνικοί στίχοι: Γιώργος Οικονομίδης), Γιάννης Φύριος
«Ύμνος του ναζιστικού κόμματος της Γερμανίας» (Ανωνύμου), Χορωδία
«Εγώ ήρθα από τη θάλασσα…» Στράτος Παχής
«Der wind hat mir Ein Lied Erzählt» – «Ο άνεμος μου είπε ένα τραγούδι» (Brühne-Balz), Zarah Leander
«Γιαξεμπόρε» (Μουσική: Λουκιανός Κηλαηδόνης – Στίχοι: Νίκος Γκάτσος, Θόδωρος Αγγελόπουλος, Λουκιανός Κηλαηδόνης), Ο Θίασος
«Ich camarad!» Βαγγέλης Καζάν
«Φύγανε!»
«Τώρα θα σφυρηλατήσουμε…» (Από ανακοίνωση του ΕΑΜ), Κώστας Μεσσάρης
«Λαέ σκλαβωμένε» (Παραδοσιακό ιταλικό τραγούδι του θερισμού, που οι αυτόμολοι Ιταλοί στρατιώτες έφεραν στους αντάρτες του ΕΛΑΣ. Από ανώνυμο γράφτηκαν ελληνικοί στίχοι πάνω στη μελωδία του), Κώστας Μεσσάρης και χορωδία
«Παιδιά σηκωθείτε» (Αντιστασιακό τραγούδι πάνω σε ρώσικη μελωδία), Δημήτρης Καμπερίδης
«Alt! Who are you?» Κώστας Μάνδηλας
«No communist!» Βαγγέλης Καζάν
«Rozamund» (Παραδοσιακό βρεταννικό τραγούδι), Χορωδία
«It’s a long way to Tipperary» (Παραδοσιακό βρεταννικό στρατιωτικό εμβατήριο), Χορωδία
«Rebels!»
Πλευρά Β’
«Μωρή Αστέρω δε μου λες…» «Γκόλφω» (Σπυρίδωνος Περεσιάδου)
Γ’ πράξη Ζήσης/Αίγισθος: Βαγγέλης Καζάν,
Θανασούλας/γριά: Νίνα Παπαζαφειροπούλου,
Αστέρω/Κλυταιμνήστρα: Αλίκη Γεωργούλη,
Ορέστης: Πέτρος Ζαρκάδης
«Αφού φύγαν οι Γερμανοί…» Εύα Κοταμανίδου
«Λαέ της Ελλάδας…» Δημήτρης Καμπερίδης
«Εγώ θα σ’ αγαπώ και μη σε νοιάζει» (Γιώργου Μουζάκη – Κώστα Κοφινιώτη), Ιωάννα Κιουρκτσόγλου
«Των άγγλων τα κανόνια» Ρεφραίν από το τραγούδι των βασιλοφρόνων, «Του αητού ο γιός» (Ανωνύμου –διασκευή), Κώστας Στυλιάρης και χορωδία
«Δεν μας τρομάζουν των άγγλων τα κανόνια (Είμαστε εμείς Ελλάδα τα παιδιά σου)» (Ανωνύμου, αντιστασιακό τραγούδι), Γιώργος Μάζης και χορωδία
«Έτσι θέλουμε και θα τον φέρουμε» («Του αητού ο γιός» -παραλλαγή στο κουπλέ), Κώστας Στυλιάρης και χορωδία
«Γιούπι-για-για» (Παραδοσιακό προσκοπικό τραγούδι, παραλλαγές στίχων: Θόδωρος Αγγελόπουλος, Λουκιανός Κηλαηδόνης), Χορωδία
«Το πουλί του Σκόμπυ»* (“In the mood” Judie Garland-Glenn Miller)
(Ελληνικοί στίχοι: Νίκος Γκάτσος, Θόδωρος Αγγελόπουλος, Λουκιανός Κηλαηδόνης), Νένα Μεντή
*Αναφέρεται στο σήμα που έφεραν στον ώμο τους οι στρατιώτες του στρατηγού Σκόμπυ, αρχηγού των βρεταννικών στρατευμάτων στην Ελλάδα μετά την Απελευθέρωση. Το σήμα παριστούσε ένα πελαργό σε κύκλο. Όπως είναι φυσικό, “Το πουλί του Σκόμπυ” με τη δίσημη σημασία του, σατιρίστηκε δεόντως από την Αριστερά.
«Γύρνα ξανά» (Ανωνύμου), Κώστας Στυλιάρης και χορωδία
«Ο Ορέστης όμως δεν κατέβηκε…» Εύα Κοταμανίδου
«Με όπλα δεν θα χύσουμε»* (Ανωνύμου) , ύμνος της “Χ” (“Χ” ακροδεξιά παραστρατιωτική οργάνωση του “στρατηγού” Γρίβα, που έδρασε σ’ όλη την Ελλάδα, από την περίοδο της Κατοχής και μετά)
«Πιάστηκα τέλος του ’47…» Κυριάκος Κατριβάνος
«Mona Lisa» (J. Livingston-R. Evans) Nat King Cole
«Ένα τραγούδι για τη νύφη!» Νίνα Παπαζαφειροπούλου
«Μωρή κοντούλα λεμονιά» (Δημοτικό της Ηπείρου, διασκευή: Λουκιανός Κηλαηδόνης), Νίνα Παπαζαφειροπούλου
«Σας αραδιάζω τα εμπόδια…» (Ελεύθερη σύνθεση στίχων από το ποίημα “Κατα Σαδουκκαίων” του Μιχάλη Κατσαρού), Γρηγόρης Ευαγγελάτος
«Κάνε λιγάκι υπομονή» (Βασίλη Τσιτσάνη), Σωτηρία Μπέλλου-Βασίλης Τσιτσάνης
«Είστε η αδελφή του;» Τάκης Δουκάκος
«Καλή σου μέρα Τάσο!» Εύα Κοταμανίδου
«Άστα τα μαλλάκια σου» (Μιχάλη Σουγιούλ-Αλέκου Σακελλάριου-Χρήστου Γιαννακόπουλου), Γιάννης Φύριος
«…προαναγγέλουν ένα νέο κόκκινο Δεκέμβρη…» Μεγάφωνο της προεκλογικής εκστρατείας του στρατάρχη Παπάγου, εκλογές 1952
«Φθινόπωρο του ’52 ξανάρθαμε στο Αίγιο…» Γιάννης Φύριος
Το οπισθόφυλλο του δίσκου
Συντελεστές
Μουσική – μουσική επιμέλεια: Λουκιανός Κηλαηδόνης
Ακορντεόν: Ανδρέας Τσεκούρας
Συνεργάτης στα τραγούδια και τα κείμενα: Φώτος Λαμπρινός
Επιμέλεια παραγωγής: Αλέξης & Δημήτρης Βάκης
Ηχητική επεξεργασία: Κώστας Πρικόπουλος – Acoustic Studios
Επιμέλεια μοντάζ: Γιάννης Τσιτσόπουλος
Σχεδιασμός εξωφύλλου και ενθέτου: Παναγιώτης Παντελάτος
Φωτογραφίες: Γιώργος Αρβανίτης – Ανδρέας Σινάνος
Χάραξη: Δημήτρης Νικολάου, GPI
Εκτύπωση: Ι. Λεονάρδος Α.Ε.
Στοιχειοθεσία: ΑΒΑΚΙΟ & PRAXIS
Διαχωρισμοί: Text & Color
Κυκλοφορία δίσκου: Νοέμβριος 1992
Μορφή κυκλοφορίας
LP (ΤΡΟΧΟΣ 1992)
Χειρόγραφο του συνθέτη με τους στίχους του παραδοσιακού τραγουδιού «Λαέ σκλαβωμένε» που ακούγεται στην ταινία
Χειρόγραφες σημειώσεις του συνθέτη με τις κατηγορίες της μουσικής της ταινίας
Φωτογραφία από τα γυρίσματα της ταινίας «Ο θίασος»
Φωτογραφία από τα γυρίσματα της ταινίας «Ο θίασος»
Από το φυλλάδιο του δίσκου
Από το φυλλάδιο του δίσκου
Από το φυλλάδιο του δίσκου
Συνέντευξη του Λουκιανού Κηλαηδόνη στους Μάκη Γκαρτζόπουλο και Ηρακλή Οικονόμου, στο αφιέρωμα για τον συνθέτη, στο περιοδικό “Μετρονόμος” (Ιούλιος-Αύγουστος 2015)
Συνέντευξη του Λουκιανού Κηλαηδόνη στους Μάκη Γκαρτζόπουλο και Ηρακλή Οικονόμου, στο αφιέρωμα για τον συνθέτη, στο περιοδικό “Μετρονόμος” (Ιούλιος-Αύγουστος 2015)
Συνέντευξη του Λουκιανού Κηλαηδόνη στους Μάκη Γκαρτζόπουλο και Ηρακλή Οικονόμου, στο αφιέρωμα για τον συνθέτη, στο περιοδικό “Μετρονόμος” (Ιούλιος-Αύγουστος 2015)
